آسید عباس مصطفوی؛ عالم وارسته و معمار اجتماعی فریدن در گذر تاریخ

در سال ۱۲۵۲ هجری شمسی، خانه‌ی کوچک و زاهدانه‌ی ملا سید حسن مصطفوی دارانی با تولد فرزندی نورانی روشن شد؛ فرزندی که بعدها نه تنها مایه‌ی افتخار پدر، بلکه سرمایه‌ای معنوی و اجتماعی برای مردم فریدن گردید. این کودک، سید عباس مصطفوی بود؛ عالمی وارسته که عمر خویش را در راه علم، خدمت و هدایت مردم سپری کرد.

او در خانواده‌ای دیندار و ساده چشم به جهان گشود. پدرش علاوه بر کسوت روحانیت، به کشاورزی نیز مشغول بود و همین زندگی خاکی، روحیه‌ی مردمی و بی‌تکلف را در وجود فرزندش پرورش داد. سید عباس دوران کودکی را در داران و خوانسار گذراند و علوم مقدماتی را در مکتب‌خانه‌ها فرا گرفت. سپس برای ادامه‌ی تحصیل راهی اصفهان شد؛ شهری که مسیر زندگی‌اش را دگرگون ساخت. در مدرسه‌ی صدر بازار، همدرس و هم‌مباحثه‌ی آیت‌الله سید حسن مدرس شد و در محضر استاد بزرگ، میرزا جهانگیرخان قشقایی، به تحصیل پرداخت. این دوستی و هم‌نشینی با مدرس، پیوندی عمیق و سرنوشت‌ساز بود که تا پایان عمر ادامه یافت. بعدها سید عباس برای تکمیل دانش رهسپار نجف شد و در محضر علمای بزرگ، همچون شیخ محمدجواد محمدی بوئینی و محمدعلی حکیم الهی، به مدارج عالیه‌ی اجتهاد دست یافت.

پس از سال‌ها تحصیل و کسب فیض، سید عباس به زادگاه خود بازگشت و آموخته‌هایش را در خدمت مردم قرار داد. او نه تنها عالمی دینی، بلکه بنیان‌گذار بسیاری از نهادهای اجتماعی و عمرانی در فریدن بود. تأسیس نخستین دفتر عقد و ازدواج و دفتر اسناد رسمی، وقف اراضی برای حوزه‌ی علمیه و توسعه‌ی شهر، احداث مدرسه‌ی چهار کلاسه در سال ۱۲۹۸، بنیان‌گذاری شهرداری داران در سال ۱۳۱۴ و ارتقای فریدن به بخشداری در سال ۱۳۱۷، ساخت حمام عمومی در سال ۱۳۱۹، احداث خیابان بازار در سال ۱۳۲۸ و مشارکت در ساخت پل، بیمارستان، بهداری، مدرسه، تلگراف‌خانه و آسیاب آبی، تنها بخشی از خدمات او بود. حتی در ماجرای احداث جاده‌ی اصلی اصفهان–اهواز، با پیگیری‌های او مسیر جاده از داران گذشت و این تصمیم نقشی حیاتی در توسعه‌ی منطقه داشت.

سید عباس تنها به عمران و آبادانی بسنده نکرد؛ او با قلم و بیان خود، سطح آگاهی مردم را بالا برد و هویت منطقه‌ی فریدن را در مجلات و روزنامه‌های معتبر آن روزگار معرفی کرد. همکاری او با حسین وحید دستجردی – مدیر مجله‌ی ادبی ارمغان – سبب شد نام فریدن و روستاهایش در سطح ملی شناخته شود. این روشنگری‌ها اما خشم اربابان و اشراف منطقه را برانگیخت. شکایت آنان به دربار موجب تبعید سید عباس به اصفهان شد. حتی در دوران تبعید نیز دست از خدمت برنداشت و از فرصت حضور در اصفهان برای پیگیری امور مردم فریدن بهره برد. در مقطعی، خبر رسید که عده‌ای قصد ترور او را دارند. سید عباس شبانه به تهران رفت و ماجرا را برای آیت‌الله مدرس بازگو کرد. با پیگیری مدرس، استاندار اصفهان برکنار شد و تبعید سید پایان یافت.

در سال‌های جنگ جهانی دوم، او همچنان به ساماندهی امور مردم مشغول بود. محبوبیت روزافزونش حسادت برخی را برانگیخت تا جایی که خانه‌اش را به آتش کشیدند. اما سید عباس با آرامش پاسخ داد: «این چند نفر از روی ناآگاهی چنین می‌کنند. همه‌ی مردم فریدن که این‌گونه نیستند. من از خاک این دیار ارتزاق کرده‌ام و وظیفه دارم چراغی برای آینده‌ی فریدن روشن کنم.»

سرانجام، این عالم وارسته در روز ۲۶ اردیبهشت ۱۳۳۷ شمسی برابر با ۲۶ شوال ۱۳۷۷ قمری در سن ۸۵ سالگی چشم از جهان فروبست. پیکر مطهرش در تکیه سیدالعراقین تخت فولاد اصفهان آرام گرفت. یاد و نام حاج سید عباس مصطفوی، این عالم خدوم و روشن‌ضمیر، همواره در تاریخ فریدن و اصفهان جاودان خواهد ماند؛ چراغی که با نور ایمان و خدمت، راه آینده‌ی مردمانش را روشن ساخت.